Witaminy to obszerna grupa składników odżywczych niezbędna do funkcjonowania organizmu każdego człowieka. Mogą być pochodzenia naturalnego – zawarte w owocach, warzywach i innych pokarmach lub otrzymywane syntetycznie i podawane w postaci suplementów diety. Te, jak mogłoby się wydawać, niepozorne substancje pełnią w naszym organizmie bardzo ważną rolę – regulują procesy metaboliczne zachodzące w każdej komórce oraz ułatwiają im wzajemna współpracę. Niestety nasze organizmy nie są w stanie same wyprodukować witamin – dlatego konieczne jest dostarczanie ich z pożywieniem. Jeśli nie będziemy dostarczać ich na czas i w odpowiednich dawkach szybko zauważymy konsekwencje – brak witamin odbije się nie tylko na naszym ogólnym samopoczuciu, ale również na kondycji, urodzie i co najważniejsze – na zdrowiu.
Witaminy dzielimy na dwie grupy:
- Witaminy rozpuszczalne w wodzie – należą do nich witaminy grupy B i C. Nie są magazynowane w organizmie, a ich nadmiar wydalany jest z moczem – nie należy obawiać się ich przedawkowania.
- Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach – występują tylko w pokarmach zawierających tłuszcz i są trawione przez żółć. Te witaminy organizm jest w stanie magazynować, a więc ich okresowy niedobór można w niewielkim stopniu tolerować.
Niestety dziś, w dobie żywności wysokoprzetworzonej, pokarmy zawierają śladowe ilości witamin lub nie zawierają ich wcale. Również owoce i warzywa odznaczają się ich mniejszą ilością – spowodowane jest to głównie postępującym zanieczyszczeniem środowiska. Ilość dostarczonych witamin nie jest optymalna i nie może zaspokoić potrzeb naszego organizmu, warto więc wspomóc się poprzez suplementację. Preparaty takie jak Dakseen czy Chocoseen są idealnym rozwiązaniem – zawierają wszystkie niezbędne do funkcjonowania witaminy w wysokoprzyswajalnej formie. Mogą być przyjmowane zarówno przez dzieci jak i przez dorosłych.
WITAMINY ROZPUSZCZALNE W TŁUSZCZACH
Witamina A (retinol)
To substancja niezbędna dla prawidłowego działania wzroku! Do jej podstawowych funkcji należy regulacja wzrostu i wzmacnianie układu odpornościowego. Witamina A w optymalnych dawkach obniża ryzyko rozwoju chorób naczyniowo-sercowych. Ponadto pozwala zapobiec różnym zakażeniom, poprzez zwalczanie bakterii i wirusów oraz na dłużej zatrzymać młodość i zdrowie. Dobowe zapotrzebowanie wynosi ok. 2,5 mg.
Niedobór witaminy A objawia się tzw. „kurzą ślepotą”, suchością skóry i włosów, spadkiem apetytu i wagi a u dzieci – niedorozwojem i zatrzymaniem wzrostu. Mogą pojawiać się częste biegunki i obniżenie odporności.
Źródła witaminy A to: tłuszcz rybi, wątroba, wątróbki drobiowe, pełnotłuste mleko, masło, śmietana, sery, żółtka jaj, szpinak, brokuły, pomidor, awokado.
Witamina D (ergo kalcyferol)
Reguluje przemianę mineralną, budowę kości, przyswajanie wapnia i fosforu. To substancja konieczna z punktu widzenia prawidłowego funkcjonowania układu kostnego, wpływa korzystnie na samopoczucie oraz koi nerwy. Dobowe zapotrzebowanie do 0,01 mg (400 jm).
Niedobór witaminy D jest szczególnie groźny u małych dzieci – może dojść do krzywicy; u dorosłych może przyczynić się do rozwoju osteoporozy. Ponadto mogą pojawić się problemy w obrębie jamy ustnej – próchnica, choroby dziąseł i przyzębia. W wielu przypadkach dochodzi do zaburzeń nerwicowych, problemów ze snem, rozdrażnienia oraz depresji.
Źródła witaminy D: olej z ryb, tłuste ryby (łosoś, makrela, śledź), jajka kurze, mleko, sery, masło, wątroba.
Witamina E (alfa – tokoferol)
To znakomity antyoksydant – wpływa na spowolnienie procesów starzenia się, pozwala zapobiec miażdżycy i chorobom nowotworowym. Pomaga przeciwdziałać niepłodności. Dobowe zapotrzebowanie – ok. 50 mg.
Niedobór witaminy E objawia się łuszczeniem skóry, dystrofią mięśni i zaburzeniami procesów rozrodczych. Może pojawić się anemia, problemy z z koncentracja, rozdrażnienie i nerwowość. W szczególnych przypadkach braki witaminy E mogą prowadzić do niepłodności.
Źródła witaminy E: olej słonecznikowy, kiełki i zarodki, natka pietruszki, szpinak, sałata, kukurydza, żółtka jajek, masło, pełnotłuste mleko.
Witamina K (ubichinon, filochinon)
Jest niezbędna do prawidłowego procesu krzepnięcia krwi. Dobowe zapotrzebowanie – ok. 30 mg.
Niedobór witaminy K może powodować zaburzenia procesów wchłaniania, częste krwawienia z nosa i biegunki (włącznie z zapaleniem jelit)
Źródła witaminy K: kapusta, mięso, szpinak, sałata, kalafior, kalarepa, pomidor, truskawki, brukselka, herbata zielona.
WITAMINY ROZPUSZCZALNE W WODZIE
Witamina B1 (tiamina)
Jej głównym zadaniem jest zapewnianie prawidłowej przemiany węglowodanów. Oprócz tego bierze udział w procesie regeneracji organizmu – przyspiesza gojenie się ran; uśmierza ból. Dobowe zapotrzebowanie – ok. 8 mg.
Niedobór tiaminy powoduje zaburzenia czynności nerwów i mięśni, nerwowość, zaburzenia czynności układu pokarmowego, brak wywołuje śpiączkę cukrzycową i otyłość
Źródła witaminy B1: kiełki pszenne, drożdże piekarskie, otręby pszenne, pestki słonecznika, orzechy pistacjowe, kasza gryczana, groch (suchy), fasola (sucha).
Witamina B2 (ryboflawina)
Bierze czynny udział w procesach wzrostu, przemianach anabolicznych, reguluje pracę systemu nerwowego, wpływa na ostrość widzenia, stan skóry, włosów i paznokci. Dobowe zapotrzebowanie – ok. 10 mg.
Niedobór witaminy B2 może powodować zaburzenia przemiany białek, zahamowanie wzrostu, zmniejszenie ostrości wzroku, zmiany chorobowe skóry, niedokrwistość, dychawica oskrzelowa, objawy nerwicowe. Może pojawić się łuszczenie skóry zawroty głowy i bezsenność.
Źródła witaminy B2: wątroba wieprzowa, wątroba wołowa, drożdże piekarskie, groch, pieczarki
Witamina B3 (PP, Niacyna, kwas nikotynowy)
Jest niezbędna w reakcjach utleniania i redukcji, przemianach cukrów oraz hemoglobiny krwi. Normalizuje funkcjonowanie układu nerwowego, skóry, błon śluzowych oraz ciśnienia krwi. Zalecana jest w profilaktyce chorób skóry i naczyniowo-sercowych. Dobowe zapotrzebowanie – ok. 25 mg.
Niedobór witaminy B3 może być przyczyną zaburzeń czynności układu nerwowego oraz trawiennego objawiające się stanami zapalnymi w jamie ustnej, zmianami skórnymi oraz zmianami w zachowaniu – niepokojem, bezsennością.
Źródła witaminy B3: otręby pszenne, ziarno kukurydzy, jabłka, maliny, orzechy laskowe, chleb razowy, orzechy ziemne, tuńczyk, pomidory.
Witamina B5 (pantetonian wapnia, pantotenol, kwas pantotenowy)
Aktywny antyoksydant – uczestniczy w przemianie materii, normalizuje funkcje układu nerwowego, warunkuje prawidłową pracę nadnerczy, tarczycy, mięśnia sercowego. Zapotrzebowanie dzienne – ok. 12 mg.
Niedobór witaminy B5 może objawiać się zmęczeniem i ogólnym osłabieniem, powoduje bóle głowy i brzucha, nudności i wymioty, zmniejszenie odporności, siwienie, pęknięcia skóry w kącikach ust i oczu.
Źródła witaminy B5: wiele produktów spożywczych, drożdże, wątróbka, otręby pszenne, pstrąg, pestki słonecznika, śledź, makrela, jaja, ser camembert
Witamina B6 (pirydoksal)
Witaminy z tej grupy biorą udział w wielu procesach zachodzących w organizmie – są niezbędne w przyswajaniu aminokwasów, białek i tłuszczy. Pomagają w tworzeniu krwi oraz aktywizują produkcję naturalnej insuliny przy cukrzycy. Pomagają zapobiegać wielu chorobom, aktywizują układ immunologiczny. Dobowe zapotrzebowanie – ok. 6 mg.
Niedobór witaminy B6 może prowadzić do zaburzeń pracy komórek nerwowych; objawia się utratą apetytu, skurczami i drgawkami.
Źródła witaminy B6: drożdże piwne, kiełki pszenicy, warzywa strączkowe, wieprzowina, jajka.
Witamina B9 (kwas foliowy)
Szczególnie potrzebna ciężarnym oraz kobietom stosującym doustną antykoncepcję. Niezbędna w przemianach białka i tłuszczy; zmniejsza napięcie mięśniowe, podnosi odporność organizmu i uczestniczy w tworzeniu przeciwciał, niezbędna w produkcji krwinek czerwonych i hormonów. Dobowe zapotrzebowanie – ok. 200-400 mcg.
Niedobór witaminy B9 może objawiać się zaburzenia przemiany białek i tłuszczów, prowadzić do otyłości, zaburzeń snu i problemów psychicznych, zmianami chorobowymi skóry, spadkiem limfocytów we krwi.
Źródła witamina B9: drożdze, kiełki pszenicy, wątróbka, szpinak, żółtko jaja, sałata, szparagi, soczewica, pełne ziarno, brokuły, kalafior
Witamina B12 (kobalamina)
Pobudza wzrost komórek, przyspiesza dojrzewanie komórkowych składników krwi, ma swój udział w odpowiednim funkcjonowaniu układu nerwowego, pomaga zapobiegać anemii złośliwej. Dobowe zapotrzebowanie to 2-5 µg.
Niedobór witaminy B12 może objawiać się anemią, zmęczeniem, osłabieniem, bezsennością oraz zaburzeniami żołądkowymi.
Źródła witaminy B12: wątroba wieprzowa, wątroba wołowa, przetwory mleczne, ryby, chleb razowy, kiełki pszenicy.
Witamina C (kwas askorbinowy)
To silny przeciwutleniacz – wpływa na wzrost i regenerację tkanek, gojenie się ran, prawidłowy rozwój i funkcjonowanie zębów, kości, mięśni, naczyń krwionośnych. Podnosi odporność organizmu, reguluje poziom cholesterolu. Zapobiega infekcjom. Dobowe zapotrzebowanie – ok. 100 mg.
Niedobór witaminy C może powodować kruchość naczyń krwionośnych, skłonność do powstawanie sińców i zaczerwienień, szybszą zapadalność na infekcje, wrzody, przedwczesna skleroza, nieżyty dróg oddechowych, Brak witaminy C powoduje szkorbut i anemię.
Źródła witaminy C to cytrusy owoc róży, liść pietruszki, koperek, brukselka, chrzan, kapusta, szczaw, szpinak, cytryna, porzeczka, malina.
Witamina H (B7, biotyna)
Wykazuje silne działanie na metabolizm tłuszczu i komórek skóry, przyczynia się do ładnego wyglądu włosów i skóry. Uczestniczy w procesach oddychania komórkowego, obniża ilość cholesterolu przy arteriosklerozie. Dobowe zapotrzebowanie – ok. 0,3 mg.
Niedobór witaminy H jest bardzo rzadko spotykany. Objawia się łuszczeniem skóry, może powodować łojotokowe zapalenie skóry głowy, wypadanie włosów, osłabienie, szybkie męczenie się.
Źródła witaminy H drożdze, wątroba, nerki, groch, żółtko jaj, sardynki, orzechy włoskie, migdały, grzyby, ryż naturalny.